LİMİTED ŞİRKETLERDE ORTAKLIKTAN ÇIKMA VE ÇIKARILMA

Mülga 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunun yürürlükte olduğu dönemde limited şirket ortaklarının ortaklıktan ayrılabilmesi için birtakım sınırlamalar mevcuttu. Mülga Kanun uyarınca limited şirketlerin birden fazla ortağı olması gerekmekteydi. Limited şirketlerin ortak sayısına ilişkin olan bu kısıtlama, belirtilen şartların gerçekleşmesi durumunda ortaklığın son bulması hallerinde kanunda ortaklığın feshini mahkemeden isteme hakkı tanımakta idi. 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 Sayılı Türk Ticaret uygulaması ile beraber limited şirketlerde bir ortağın ortaklıktan ayrılabilmesi için dava yolu haricinde alternatif yollar da düzenlenmiştir.

ESAS SÖZLEŞMEYE DAYANAK YAPILARAK ÇIKMA

TTK 638/1 hükümleri uyarınca; Şirket sözleşmesi, ortaklara şirketten çıkma hakkını tanıyabilir, bu hakkın kullanılmasını belirli şartlara bağlayabilir. İlgili madde uyarınca Esas sözleşmedeki bu şartların taraflarca ihtiyari olarak kararlaştırılabileceği anlaşılmaktadır. Sözleşmeden doğan şartların oluşması halinde ortaklıktan çıkmak isteyen ortağın çıkma beyanında bulunması gerekmektedir. Bu irade beyanı bozucu yenilik doğuran hak niteliğinde olup kural olarak şekle bağlı değildir.

Ortaklıktan çıkma hakkının şirket sözleşmesinde düzenlememesi hali ortaklıktan çıkmanın yasaklandığı anlamına gelmez. TTK 638/2 uyarınca; Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilir. Mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir.

Yasal düzenleme incelendiğinde kanun koyucunun haklı sebepler yönünden sınırlama getirmediği anlaşılmaktadır. TTK 245 ve Yüksek mahkeme içtihatları bu konuda ortaklıktan çıkmak isteyen limited şirket ortaklarına yol göstermektedir. İlgili Kanun metni ve içtihatlar incelendiğinde;

İhanet etmiş olması,

6102 Sayılı TTK madde 639’da düzenlenmiştir. 639/1 uyarınca Ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkma istediği veya haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı takdirde, müdür veya müdürler gecikmeksizin diğer ortakları bundan haberdar ederler. Haberdar olan ortak ve/veya ortaklar haberin kendisine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içinde; Şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirmek ve şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirmek haklarına sahiptir. Çıkan tüm ortaklar, esas sermaye payları ile orantılı olarak, eşit işleme tabi tutulurlar. Şirket sözleşmesindeki hüküm sebebiyle veya haklı bir sebebin varlığı dolayısıyla bir ortağın şirketten çıkarılması hâlinde bu hüküm uygulanmaz.

Ortağın ortaklıktan çıkarılması aynı çıkmada olduğu gibi iki temel şekilde mümkündür; esas sözleşmede öngörülen nedenlere dayanarak çıkarılma veya haklı nedenlerin varlığı halinde çıkarılma.

6102 Sayılı TTK madde 640 uyarınca; Şirket sözleşmesinde, bir ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılabileceği sebepler öngörülebilir. Bir ortağın limited şirket esas sözleşmesinde öngörülen nedenlere dayanarak ortaklıktan çıkarılması mümkündür. Bunun için şirketin öncelikle bir genel kurul kararı alması gerekmektedir. Genel kurul ilgili ortak hakkında çıkarılma kararı verirse, bu kararın geçerli olabilmesi için şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvurmalıdır. Sonrasında karar ilgili ortağa noter aracılığıyla bildirilir. Ortaklıktan çıkarılma kararına karşı ortak, kararın noter aracılığıyla kendisine bildirilmesinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilmektedir.

Limited şirketlerde bir ortağın ortaklıktan çıkarılması için başvurulabilecek bir diğer yol da haklı sebebe dayanarak ortağın ortaklıktan çıkartılmasıdır. TTK, haklı nedenin sınırlarını 245. maddesi ile çizmeye çalışmıştır. Buna göre bir ortağın ortaklık yönetim işlerinde veya hesaplarının çıkarılmasında ortaklığa ihanet etmiş olması, kendisine düşen asli görev ve borçları yerine getirmemiş olması bir ortağın kişisel menfaatleri uğruna şirketin ticaret unvanını veya mallarını kötüye kullanması, uğradığı sürekli bir hastalık veya diğer bir sebepten dolayı üstüne aldığı ortağın işlerini yapmak için gerekli olan yeteneği ve ehliyetini kaybetmesi durumu, sınırlı olarak sayılmayan başlıca haklı neden halleridir.

Şirketin haklı nedenlere dayanarak ortağı çıkarabilmesi için öncelikle bu yönde bir genel kurul kararının alınmış olması gerekir. Söz konusu genel kurul kararı, limited şirketler açısından genel kurulun devredilemez yetkileri arasında olması sebebiyle önemli kararlar arasındadır. Bu nedenle, kararın alınması için gerekli çoğunluk, genel kurulda temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunmasıdır. Bu şartlar oluştuğunda ilgili karar mahkemeye sunulur. Mahkeme tarafından kararın kabul görülmesi halinde ortağın çıkarılması gerçekleşmiş olur.

Ortaklıktan çıkarılan ortağının payının karşılığının verilmesi şeklinde tanımlanabilecek olan ayrılma akçesi, ilgili kanun hükmüne göre ayrılan ortağın esas sermaye payının gerçek değerine uymalıdır. TTK m.641’in gerekçesinde ayrılmanın, her çeşidi ile çıkma ve çıkarılma ile ölümü de kapsadığı ve özellikle ortaklıktan çıkarmanın el koyucu ve cezalandırıcı bir yaklaşıma imkân vermemesi gerektiği ifade edilmiştir. Ek olarak, gerçek değerine uyan ibaresinin kanunda tanımlanmamış olduğu ancak bu ibarenin bilanço değerini ifade ettiği de ilgili kanun gerekçesinde belirtilmiştir.

6102 sayılı TTK 641/2’e göre şirketin esas sözleşmesinde öngörülen ayrılma hakkı dolayısıyla esas sözleşmeleri ayrılma akçesini farklı bir şekilde düzenleyebilir. Ortaklar dürüstlük kuralına aykırı olmamak kaydı ile bu konuya ilişkin olarak sözleşmede serbestçe düzenleme yapabileceklerdir. Ancak ayrılma akçesine ilişkin olarak esas sözleşmede düzenleme mecburiyeti bulunmamaktadır.  Bu hususun sözleşmede düzenlenmemiş olması da ortağın ayrılma akçesini talep edemeyeceği anlamına gelmemektedir. Sonuç olarak esas sözleşmede ayrılma akçesine ilişkin bir hüküm yer almasa dahi ayrılan ortak, esas sermaye payının gerçek değerine uyan akçeyi her zaman şirketten talep edebilecektir.