YOLSUZ TESCİL
Yolsuz tescil, tapu siciline usulsüz veya hukuka aykırı olarak yapılan kayıtlardır. Bu tür kayıtlar, genellikle, hak sahibinin rızası olmadan veya yasaların belirlediği prosedürlere uyulmadan gerçekleştirilir. Yolsuz tesciller, mülkiyet hakkının ihlaline yol açabilir ve bu nedenle iptal davasına konu olabilirler. Tapu kayıtlarının güvenilirliği açısından büyük önem taşır ve bu nedenle düzeltilmesi veya iptali gerekir.
TMK 1007 “Tapu sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan Devlet sorumludur.
Devlet, zararın doğmasında kusuru bulunan görevlilere rücu eder.” Şeklindedir.
- KUSURSUZ SORUMLUK
Tapu sicilinin tutulmasından devletin sorumluluğu, asli ve kusursuz sorumluluk halleri arasında yer almaktadır. Yani TMK m. 1007 hükmünde tapu sicilinin tutulmasından doğan zararın devlet tarafından karşılanmasının istenebilmesi için zararın kusurlu bir fiil ile meydana gelmesi aranmaz. Devletin sorumlu tutulabilmesi için zarar görenin, zarara neden olan tapu görevlisinin kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekmez. Devlet ise görevlinin kusurunun olmadığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulamaz.
Tapu görevlisi iki şekilde devletin sorumlu olmasına neden olur. İlk olarak tapu siciline işlenmemesi gereken bir kaydı işleyerek sicilin yanlış olması ve zararın meydana gelmesine yol açmış olabilir. İkinci olarak ise tapu siciline işlenmesi gereken bir kaydın işlenmemesi yoluyla zararın ortaya çıkması sağlanmış olabilir. Bu iki durumdan hangisi gerçekleşirse gerçekleşsin, devlet tapu sicilinin yanlış tutulması sonucu meydana gelen zararı karşılamakla yükümlüdür. Bunlara örnek olarak çift tapu kaydı, sahte vekâletnameye veya kimlik belgesine istinaden yapılan işlemler verilebilir.
- DEVLETİN TAZMİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Tapu müdürlüğü tarafından yapılan işlemler nedeniyle mülkiyet hakkı zarar gören hak sahibi bu zararını hazineden tazmin edebilecektir.
- İLLİYET BAĞI
Ancak üçüncü kişilerin ağır kusuru ve mücbir sebeplerin varlığı halinde zarar ile illiyet bağının kesilmiş olduğu kabul edilir. Nitekim Yargıtay;
Kusursuz sorumluluk şeklinde düzenlenen devletin sorumluluğu, ancak zarar ile uygun nedensellik bağının kesildiğinin kanıtlanması durumunda ortadan kalkacaktır. Yani zarar görenin veya üçüncü kişinin ağır kusurunun veya mücbir sebep halleri gibi illiyet bağını kesen bir durumun varlığının kanıtlanması halinde sorumluluktan kurtulunabilecektir (Tekinay S., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, 1985 İst., Sayfa 764 vd; Kartal B., Noterlerin Hukuki Sorumluluğu ve Kusursuz Sorumluluk, Yargıtay Dergisi, Cilt 24, Sayı 3, Sayfa 340 vd). 5. Hukuk Dairesi 2022/13034 E. 2022/18808 K.
- GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
TMK m. 1007’de tapu sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan devletin sorumlu olduğu, bu sorumluluğun özel hukuk ilkeleri gereğinden kaynaklandığı bu nedenle de bu konuda açılacak tazminat davalarında adli yargı mahkemelerinin görevli olduğu belirtilmiştir. Yetkili mahkeme ise TMK m. 1007’deki açık düzenleme ile tapu sicilinin tutulduğu yer mahkemesidir.
- ZAMANAŞIMI
Yargıtay, tapu sicilinin tutulmasından devletin sorumluluğuna ilişkin zamanaşımı süresini haksız fiil zamanaşımı kabul etmiş; ancak 2011 yılından itibaren TMK m. 1007’de düzenlenen bu sorumluluğun haksız fiil kapsamında değerlendirilmemesi gerektiği yönünde bir görüş değişikliğine gitmiştir. Bu görüş değişikliğinin sonucu olarak TMK m. 1007 hükmünden doğan davalar açısından, TBK m. 146’da düzenlenen genel zamanaşımı süresinin burada uygulama alanı bulduğunu ileri sürülür. Yargıtay’ın kararlarında açıkça ifade edilmemiş olsa da bu görüş değişikliğinin nedeni zarar göreni korumaktır. Zira haksız fiillere ilişkin zamanaşımı sürelerine bakıldığında, zararın doğduğu ve öğrenildiği andan itibaren iki yıl içerisinde devlete karşı dava açılması gerekir. Oysa Yargıtay’ın bir süredir uyguladığı zamanaşımı süresi on yıldır ve bu süre doğal olarak zarar gören açısından daha elverişlidir.
Av. Mustafa KARATAŞ
